Ülkemizde tarihe tanıklık etmiş o kadar çok eser bulunuyor ki, her yeri gezmeye ve her şeyi yazmaya gerçekten zaman yetmiyor. Gezdiğimiz, gördüğümüz kadar ilgi çekeceğini düşündüğümüz konuları burada ele alarak sizlere ulaştırmaya çalışıyorum. Osmanlı dönemlerinden, Cumhuriyetin ilk yıllarına kadarki dönemde birçok merkeze, insanların görebilecekleri meydanlara saat kuleleri yapılmış. Günümüzde hala yapılmaya devam ediyor. Tabi yıllar öncesinden tarihe tanıklık etmiş olanlar simge haline gelmiş durumda. Örneğin, İzmir’in simgelerinden Konak Saat Kulesini binlerce kişi ziyaret ediyor. Hala bu saat kulelerinin birçoğunu görmeyen olmuş olabilir. Bende hepsini tek tek gezmedim. Ama bir kaçını gezdikten sonra, burada sizlere bu sanatsal saat kulelerini derlemek istedim.
Ele aldığım saat kulelerinin konumlarını aşağıda tek tek işaretledim. Nerede bulunduklarını buradan inceleyebilirsiniz.
Başlıklara gitmek için
1- Tepsi Minare – Erzurum – 1174
Tepsi Minare, diğer adıyla Kesik Kule ya da Erzurum saat kulesi. Erzurum’un Yakutiye ilçesi sınırları içerisinde kalmakta. Silindirik ve tuğladan yapılmış gövdesi en üst kısmına kadar uzanmaktadır. Alt kısmı ise kesme taşlardan yapılmış ve kare yapı görülmektedir. Yapı Kalenin güney batı kısmında bulunmakta. Kitabeden anlaşılacağı üzere “Saltukoğulları’ndan Ebu’l-Muzaffer Gazi” tarafından mescit minaresi olarak yaptırılmış ve 19. yüzyılda saat takılarak saat kulesi olarak dönüştürülmüştür.
Bu gönderiyi Instagram’da gör
2- Safranbolu Kalesi – Karabük – 1797
Safranbolu Tarihi Saat Kulesi, Karabük ili Safranbolu ilçesinde bulunmaktadır. Kule, “Osmanlı Padişahı III. Selim” döneminde “Sadrazam İzzet Mehmet Paşa” tarafından yaptırılmıştır. Saat Kulesi ülkemizdeki çalışır durumdaki olan ve içerisine çıkılabilen en eski saat kulesidir. 12 Metre yüksekliğindeki saat kulesi, dikdörtgen yapıya sahiptir. Haftalık kurulan saat yapıldığı dönemden bu yana yani 200 yılı aşkın süredir çalışmaktadır. Saat kulesi çevresinde bulunan Kent Tarihi Müzesi ile birlikte Pazartesi günleri haricinde her gün ziyarete açıktır.
Ayrıca Kent Tarihi Müzesinin hemen yanında Türkiye’de bulunan saat kulelerinin minyatür yapılarını bulabileceğiniz bir park bulunuyor.
Bu gönderiyi Instagram’da gör
3- Balıkesir Saat Kulesi – Balıkesir – 1829
1929 yılında “Giritli Mehmet Paşa” tarafından İstanbul’da bulunan Galata Kulesinin bir benzeri olarak silindirik bir yapıda yaptırılmıştır. Fakat 1897 yılındaki depremde yıkılınca, 1901 yılında yeninden yaptırılmıştır. Eski görünümünden uzak kare bir yapıda yaptırılan kule, beyaz kesme taşları kullanılarak yapılmış. Dört tarafında saat bulunan kulenin en üst katında büyük bir çan bulunmaktadır.
Bu gönderiyi Instagram’da gör
4- Tophane (Nusretiye) Saat Kulesi – İstanbul – 1862
İstanbul’un Tophane semtinde bulunan Tophane Nusretiye Saat Kulesi, 1862 yılında “Sultan Abdülmecit” tarafından yaptırılmıştır. 4 katlı ve her katta daralan bir yapıya sahip olan saat kulesi, her tarafı birbirine eş olarak yapılmış, sadece denize bakan kısmında Sultan Abdülmecit’in tuğrası yer almaktadır.
Bu gönderiyi Instagram’da gör
5- Amasya Saat Kulesi – Amasya – 1865
Amasya Saat Kulesi, 1865 yılında “Amasya Mutasarrıfı Şakir Ziya Paşa” tarafından yaptırılmıştır. Amasya kent merkezinde Helkıs köprüsünün hemen başında yer almaktadır. İlk talihsizliğini yangından almış olsa da, 1940 yılında dönemin “Valisi Talat Öncel“ tarafından bitiğindeki ahşap Helkıs köprüsünün yıkılarak yeniden betonarme olarak yapılırken, inşaata engel olduğu gerekçesi ile tamamen yıkılmış. 2002 yılında ise dönemin “Valisi Hüseyin PAROY” tarafından tekrar aslına uygun olarak inşa ettirilmiştir.
Bu gönderiyi Instagram’da gör
6- Adana (Büyük) Saat Kulesi – Adana – 1882
Adana’nın meşhur büyük saat kulesi merkez Seyhan ilçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. “Vali Ziya Paşa” tarafından 1881 yılında yapımına başlanmış, “Vali Abidin Paşa” tarafından 1882 yılında yapımı tamamlanmıştır. 32 metre uzunluğundaki saat kulesi, prizma şeklinde yapıdadır.
7- Ankara Saat Kulesi – Ankara – 1884
Ankara Saat Kulesi denince birden çok saat kulesi aklınıza gelebilir. Altındağ ilçesi sınırları içerisinde kalan saat kulesi Ankara Kalesinin Hisar kapısının hemen yanında bulunuyor. Dönemin Ankara Valisi “Sırrı Paşa” tarafından “Hacı Süleyman Refik Efendi’ye” yaptırılmıştır. Kitabesine göre en üst katında bulunan çanın 1884 yılında Strasbourg’da “Louis Edel” tarafından yapıldığı yazmaktadır.
8- Muğla Saat Kulesi – Muğla – 1885
Eski Muğla olarak tabir edilen konumda bulunan saat kulesi, Muğla’nın ilk belediye başkanı olan “Hacı Süleyman Ağa” tarafından 1885 yılında, Rum mimar “Filivari Ustaya” yaptırmıştır. Beş katlı ve kare bir yapıya sahip olan saat kulesi, kesme taş ve tuğladan yapılmıştır. Saat başlarında saat miktarı kadar çan çalmaktadır. Bu da saati göremeyen çevredeki halk vuruş sayısına göre saatin kaç olduğunu bilebilmektedir.
9- Kastamonu Saat Kulesi – Kastamonu – 1885
Kastamonu’nun kent merkezinde bulunan saat kulesi, Sarayüstü tepesinde şehrin en önemli simgelerinden biridir. Dönemin “Valisi Abdurrahman Paşa” tarafından 1885 yılında yaptırılmıştır. Çevresinde bulunan çay bahçeleri ve konumu ile şehir manzarası ile oldukça popüler konumdadır.
Bu gönderiyi Instagram’da gör
10- Yıldız Saat Kulesi – İstanbul – 1890
İstanbul’un Beşiktaş ilçesi sınırları içerisinde kalan Yıldız saat kulesi, Yıldız Sarayı kompleksine dâhil bir yapıdır. Yıldız Camii avlusunda bulunmaktadır. Kare yapıda ve oldukça güzel ince işçilik ile süslenmiştir.
Bu gönderiyi Instagram’da gör
11- Mudurnu Saat Kulesi – Bolu – 1891
Bolu’nun şirin Mudurnu ilçesi kent merkezinde bulunan saat kulesi, 1891 yılında ahşap olarak yapılmıştır. 1900 yılında yangından dolayı büyük hasar görmüştür. 1905 yılında çevreden getirilen taşlar kullanılarak yeniden inşa edilmiştir. Mudurnulu demir ustalarının yaptığı saat kuleye takılmıştır. 1990 yılında eski ahşap görünümüne tekrar kavuşturmak için ahşap ile kaplanmıştır.
12- Sungurlu Saat Kulesi – Çorum – 1891
Çorum ili Sungurlu ilçesi sınırları içerisinde bulunan saat kulesi, dönemin “Kaymakamı Edip Bey” tarafından 1891 yılında “Yozgatlı Şakir Usta” tarafından yapılmıştır. 19 metre uzunluğunda ve kare prizma yapıdadır.
13- Tarsus Saat Kulesi – Mersin – 1895
Tarsus Saat Kulesi, Mersin Tarsus’ta bulunmaktadır. Ulu Camii’nde bulunan eski minare kaidesi, zamanın “Kaymakamı Ziya Bey” tarafından 1895 yılında saat kulesine dönüştürülmüştür. Saat Kulesi 10 metre yüksekliğinde ve sekizgen bir yapıya sahiptir.
14- Dolmabahçe Saat Kulesi – İstanbul – 1894
İstanbul’un en güzel yerlerinden olan Dolmabahçe Sarayının bahçesinde bulunan Saat Kulesi, 1894 yılında “II. Abdülhamid” tarafından saray mimarı “Nikoğos Balyan’ın” kardeşi “Sarkis Amira Balyan’a” yaptırılmıştır. Kuledeki saatler Fransa’dan getirtilmiştir.
15- Çanakkale Saat Kulesi – Çanakkale – 1896
Çanakkale Saat Kulesi, 1896 yılında “Sancakbeyi Cemil Paşa” tarafından yaptırılmıştır. 20 metre uzunluğunda ve kare bir yapıya sahiptir. Saat kulesinin kitabe metninin hemen üzerinde “II. Abdülhamid’in” tuğrası yer almaktadır.
Bu gönderiyi Instagram’da gör
16- Sivrihisar Saat Kulesi – Eskişehir – 1900
Sivrihisar Saat Kulesi, Eskişehir ili Sivrihisar ilçesi sınırları içerisinde bulunuyor. Dönemin “Kaymakamı Mahmud Bey” ve “Belediye Başkanı Yüzügüllü Hacı Mehmet Efendi” tarafından 1900 yılında yaptırılmıştır. 12 metre yüksekliğinde kare bir yapıya sahiptir. Kentin kuzeyinde kayalıkları üzerinde bulunan saat kulesi, şehrin simgelerinden biridir.
17- İzmir (Konak) Saat Kulesi – İzmir – 1901
Belki de ülkemizin en bilinen ve en güzel saat kulesi İzmir’in Konak ilçesinde bulunan saatli kulesidir. İzmir’in simgesi haline gelmiş saatli kule, “Osmanlı Padişahı Sultan II. Abdülhamid’in” tahta çıkışının 25’inci yıldönümü şerefine yaptırılmıştır. 1901 yılında “İzmir Valisi Kıbrıslı Kamil Paşa, oğlu Said Paşa ve Belediye Reisi Eşref Paşa” tarafından yaptırılmıştır. 25 metre uzunluğunda ve dört katlı sekizgen bir yapıdadır. Kulenin saati “Alman İmparator II. Wilhelm” tarafından hediye edilmiştir. Görkemli bir görünüme sahip ve binlerce turist tarafından ziyaret edilmektedir.
18- Antalya Saat Kulesi – Antalya – 1901
Antalya’nın en eski ve tarihi bölgesi olan kale bölgesinde bulunan saat kulesi, 1901 yılında “Sadrazam Küçük Sait Paşa” tarafından “II. Abdülhamit” şerefine yaptırılmıştır. Kale Kapısı dedikleri mevkide bulunan kule, kale suru üzerine inşa ettirilmiştir. Yerden yüksekliği 14 metre ve kare bir yapıya sahiptir.
19- İzmit Saat Kulesi – Kocaeli – 1901
1901 yılında “İzmit Mutasarrıfı Musa Kazım Bey” denetiminde İzmit Belediyesi tarafından yaptırılan saat kulesinin mimarı Mimar Vedat Tek’dir. “Osmanlı Padişahı Sultan II. Abdülhamit’in” tahta çıkışının 25. yılı şerefine yaptırılan saat kulesidir. Körfez manzarası ile harika bir konumda bulunmaktadır.
Bu gönderiyi Instagram’da gör
20-Sinop Saat Kulesi – Sinop – 1901
Sinop kent merkezinde, Sinop kalesinin bir burcunun üzerinde bulunan saat kulesi, 1901 yılında yaptırılmıştır. Kare yapıda ve kale mimarisini bozmayacak şekilde yapılan saat kulesi, tam olarak kimin tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir.
Bu gönderiyi Instagram’da gör
21- Tokat Saat Kulesi – Tokat – 1902
Tokat ilinin kent merkezinde bulunan saat kulesi, 1902 yılında “Osmanlı Padişahı Sultan II. Abdülhamid’in” tahta çıkılının 25. Yıl şerefine, “Mutasarrıf Bekir Paşa” ve “Belediye Reisi Mütevelli oğlu Enver Bey” tarafından yaptırılmıştır. 33 metre yüksekliğinde ve sekizgen bir yapıya sahip olan saat kulesi, en tepesine bulunan çan her yarım saat ve saat başlarında çalmaktadır.
22- Tophane Saat Kulesi – Bursa – 1905
Bursa’nın en güzel parklarından olan Tophane Parkı içinde yer alan saat kulesi, 1905 yılında yaptırılmıştır. Bursa manzarası konumu nedeniyle bir süre yangın gözetleme kulesi olarak da kullanılmıştır. 33 metre yüksekliğinde ve kare yapıya sahip olan kule yükseldikçe daralmaktadır.
23- Kayseri Saat Kulesi – Kayseri – 1906
Kayseri kent merkezi Cumhuriyet Meydanında bulunan Kayseri saat kulesi, 1906 yılında “II. Abdülhamid’in” emri ile “Kayseri Mutasarrıfı Haydar Bey” tarafından yaptırılmıştır. Kare bir yapıya sahip olan kulenin hemen yanında muvakkithane yani saat odası bulunmaktadır. “Mustafa Kemal Atatürk” Kayseri’ye geldiğinde halka bu kuleden hitap etmiştir.
Bu gönderiyi Instagram’da gör
24- Bilecik Saat Kulesi – Bilecik – 1907
Bilecik ilinin merkezinde İstasyon Caddesinde bulunan saat kulesi, “Osmanlı Padişahı Sultan II. Abdülhamid’in” emri ile dönemim “Mutasarrıfı Musa Kazım Bey” tarafından yaptırılmıştır. 15 metre yüksekliğinde ve kare bir yapıya sahiptir.
Bu gönderiyi Instagram’da gör
25- Bayburt Saat Kulesi – Bayburt – 1924
Bayburt kent merkezinde bulunan saat kulesi, 1923 yılında başlanmış olsa da 1924 yılında tamamlanmıştır. Milli Mücadele sırasında Bayburt’tan savaşa katılan Bayburtluların diğer yerlerde gördükleri saat kulelerinden esinlenerek saat kulesi yapımına başlamışlardır. Dairesel bir yapıda olan saat kulesi, kentin en işlek konumunda bulunmaktadır.
26- Şanlıurfa Saat Kulesi – Şanlıurfa – 1927
Şanlıurfa kent merkezinde bulunan saat kulesi, tam yapım tarihi bilinmemektedir. 1175 yılında yapılan Şanlıurfa Ulu Camiinin 30 metre yüksekliğindeki minaresine eklenen saat ile saat kulesi olmuştur.
Birçok şehrimizde saat kulesi bulunmakta. Osmanlı Padişahı Sultan II. Abdülhamid’in döneminde çok saat kulesi yapılmış. Özellikle bu konuda ülkedeki vilayetlere ferman gönderilmiş ve saat kuleleri yaptırılmasında etkili olmuştur.
